Homepagina > Het Spoor > Infrastructuur > Antwerpen - Neerpelt opnieuw per spoor

Antwerpen - Neerpelt opnieuw per spoor

W. Van Audenhove.

maandag 5 november 2012, door rixke

Alle versies van dit artikel: [français] [Nederlands]

Gedurende de periode 1957-1964 werd het Belgische Spoorwegnet gevoelig ingekrompen. Die inkrimping was het gevolg van de toepassing van de vereenvoudigde exploitatie waarbij, om budgettaire redenen, verscheidene lijnen voor het reizigersverkeer gesloten en door een autobusdienst vervangen werden.

Uiteraard kon ook het Kempense spoorwegverkeer niet aan die budgettaire beperkingen ontsnappen. Meer bepaald voor de spoorwegverbinding Antwerpen - Neerpelt betekende zulks dat het baanvak Mol - Neerpelt, d.i. de lijn 19, in 1960 voor het reizigersverkeer gesloten werd.

 Heropening

Ondertussen is de socio-economische situatie langs de lijn Antwerpen - Neerpelt langzamerhand grondig gewijzigd. Zo is bijv. de bevolking in de streek van Lier tot Neerpelt in belangrijke mate aangegroeid. Die aangroei situeert zich vooral in de gemeenten die gelegen zijn langs de lijn 19, namelijk Lommel, dat nu 24000 inwoners telt, en Neerpelt/ Overpelt, dat er 19000 heeft. Overigens herbergt de streek van Lier tot Neerpelt op dit ogenblik nagenoeg 160000 zielen.

Welnu, vanwege die aangroei van de bevolking, enerzijds, en een onvoldoend aangepast werkaanbod, anderzijds, ontstond er in die streek begrijpelijkerwijze een aanzienlijke “woon-werk-pendel”. Als je daarbij bedenkt dat Lommel en Neerpelt/ Overpelt, die samen toch 1/4 van die bevolking bezitten, over geen treinverbindingen beschikken, dan moet het niemand verwonderen dat het marktaandeel van de spoorweg in die pendel zich beperkt tot 4,8%, d.i. een van de laagste gemiddelden van het land.

Een ander, maar niet minder belangrijk facet van het Kempense dossier is dat het welvaartsniveau in die streek beneden het rijksgemiddelde ligt. Bovendien worden de Kempen, met name de regio’s Turnhout, Geel - Mol en Overpelt - Neerpelt, in de huidige omstandigheden door het spoorwegnet zeer slecht bediend. Vanuit socio-economisch oogpunt leek het de spoorweginstanties derhalve verantwoord een bijzondere inspanning te doen voor een regio met nagenoeg 160000 inwoners. Het is dan ook in die gedachtengang dat het baanvak Mol - Neerpelt op 28 mei e.k. heropend wordt met een minimum treindienst voor reizigersverkeer.

 Stopplaatsen

Het aanntal stopplaatsen tussen Mol en Neerpelt werd tot een minimum beperkt. Enkel Lommel en Overpelt kwamen uit socio-economisch oogpunt in aanmerking om bediend te worden.

 Dienstregeling

Je hoeft echt geen specialist in dienstregelingen te zijn om te beseffen dat een lijn als het baanvak Mol - Neerpelt niet gediend is met enkele treintjes die zo maar tussen de twee eindpunten van het baanvak over en weer puffen. Om efficiënt en rendabel te zijn moet dat lokale reizigersverkeer ingeschakeld kunnen worden in grotere en belangrijkere verkeersstromen, en dat met een minimum aan overstapjes.

Als je nu de hierbij afgedrukte situatieschets van de Kempense spoorweginfrastructuur bekijkt, merk je meteen dat de lijn 19 in Mol niet alleen aansluit aan de lijn 15, maar dat de reizigers van het baanvak Neerpelt - Mol, dank zij de splitsing van de lijn 15 in het laatste station, twee kanten uit kunnen, namelijk naar Antwerpen en naar Hasselt.

Zulks houdt uiteraard in dat de spoorreizigers van de lijn 19 zowel rechtstreeks met Antwerpen als met Hasselt kunnen worden verbonden. Een rechtstreekse verbinding Hasselt - Neerpelt leek evenwel niet aangewezen vanwege het typisch regionale karakter van het lijngedeelte Hasselt - Mol. Daarbij komt dan nog dat, in de structuur van de huidige dienstregeling in de Kempen, Hasselt zelf al met Antwerpen verbonden is dank zij semi-directe treinen via Mol - Herentals - Lier.

Ook werd er de laatste jaren heel wat aandacht besteed aan het versnellen van de verbinding Antwerpen - Hasselt. Die snellere verbindingen, vier in het totaal, lopen via Aarschot en Diest. Het aantal rechtstreekse verbindingen tussen Antwerpen en Hasselt zal overigens nog worden verhoogd zodra de lijnen 16 (Antwerpen - Aarschot) en 35 (Leuven - Hasselt) geëlektrificeerd zullen zijn.

Om al die redenen ging de voorkeur naar een rechtstreekse aansluiting van Neerpelt - Mol met Antwerpen. De nieuwe treindienst zal dus in het verlengde liggen van de bestaande relatie Antwerpen - Herentals - Mol, met niet alleen haar hoger genoemde semi-directe treinen, maar ook, op de piekuren, bijkomende treinen tussen Antwerpen en Mol en Antwerpen en Turnhout.

De inschakeling van de nieuwe treindienst in die dienstregeling brengt evenwel mee dat de organisatie van de reizigersdiensten Herentals - Turnhout en Mol - Hasselt een nieuwe structuur diende te krijgen.

 Basisdienst

  • op werkdagen

Van ’s maandags tot vrijdags rijdt er, van 6 tot 22 u. één trein om het uur (klokvast) tussen Antwerpen en Neerpelt en vice-versa, met antennedienst:

    • 1 trein om het uur (klokvast) tussen Herentals en Turnhout;
    • 1 trein om de twee uur (klokvast) tussen Mol en Hasselt.

De klokvastheid van de dienstregeling wordt echter nadelig beïnvloed door de huidige infrastructuur, nl. de beperkte mogelijkheden van Antwerpen, het enkelsporig baanvak tussen Mol en Neerpelt, de verouderde seininrichting tussen Mol en Neerpelt en het enkelsporig baanvak tussen Herentals en Turnhout.

  • op zaterdag

Zaterdags wordt de dienstregeling van de werkdagen gehalveerd, behoudens voor het baanvak Mol - Hasselt, waarde twee-urendienst behouden blijft.

  • op zondag

Zondags blijft, tot 17 u. de zaterdagse dienstregeling behouden; daarna rijdt er één trein om het uur, behalve voor het baanvak Mol - Hasselt, waar de twee-urendienst behouden blijft.

 Projectie van de basisdienst

voorbeeld

=====
Antwerpen-C 9.47
Berchem 9.50
Lier 10.03
04
Herentals 10.21 =====
22 10.24
Tielen 10.32
Turnhout 10.40
=====
Geel 10.32
Mol 10.40 =====
42 10.46
Neerpelt 11.04
=====
Hasselt 11.34
=====
=====
Hasselt 11.50
=====
Neerpelt 12.17
Mol 12.38 12.40
=====
42
Geel 12.51
=====
Turnhout 12.44
Tielen 12.52
Herentals 13.00 13.01
=====
03
Lier 13.20
21
Berchem 13.33
Antwerpen-C 13.37
=====

=====: De twee streepjes geven het begin en het einde aan van een treinverbinding.

Uit deze projecties blijkt dat de treinen met elkaar in aansluiting staan in Mol en Herentals. In Antwerpen werden de uren zodanig gekozen dat de aansluiting naar en uit Amsterdam gegarandeerd is.

Piekuurdienst

Al de bestaande mogelijkheden worden in de piekuren behouden. In de mate van het mogelijke werden sommige verbindingen versneld. Zo vertrekt er voortaan ’s morgens om 6u. 23 een trein uit Turnhout, die om 7u. 17 in Antwerpen aankomt, terwijl die trein ’s avonds om 17 u. 24 Antwerpen verlaat en aankomt in Turnhout om 18 u. 15, een ritduur die telkens minder dan een uur bedraagt.

 Besluit

Het is zonneklaar dat de nieuwe treindienst, waarvoor vanwege de zeer korte herbenuttingstijden van de stellen (een trein die aankomt moet praktisch onmiddellijk opnieuw vertrekken) voorlopig althans treken duwstellen van het type M1 worden gebruikt, een tijdje zal moeten proefstomen. Het is slechts aan de hand van de ervaring welke tijdens die proefperiode zal worden opgedaan, dat over de definitieve vervoerexploitatie op de verbinding Mol - Neerpelt geoordeeld zal kunnen worden.


Bron: Het Spoor, mei 1978