De verwijdering van een brug te Drogenbos

Het gebeurt meer dan eens dat het leger de burgersector een flink handje toesteekt. Dat de genie blijkbaar het wapen is waarop het vaakst een beroep wordt gedaan, moet niemand verwonderen. Inderdaad, deze legerafdeling beschikt over hulpmiddelen die de burgerbevolking in kritieke omstandigheden grote diensten bewijzen. Een spectaculair staaltje van haar mogelijkheden heeft ze nog maar eens geleverd bijde verwijdering, in Drogenbos, van een baileybrug over de spoorweglijn Brussel-Parijs.

 Een reusachtige bouwdoos

Voor oningewijde lezers is een korte definitie van een baileybrug wellicht niet overbodig. Het is een bouwwerk dat bestaat uit metalen staven die in de vorm van een traliewerk verbonden worden. Dat metalen geraamte vormt een vrij groot geheel en is speciaal zo ontworpen dat een brug snel kan worden gemonteerd en gedemonteerd en tevens snel kan worden geslagen.

Laten we, om de dingen eenvoudig voor te, stellen, zeggen dat ze veel weg heet van een bouwdoos, maar dan een heel grote.

 Een weinig geschiedenis

De baileybrug waarover het hier gaat. werd, op aanvraag van het Ministerie van Openbare Werken, in 1968 door het 11e Genie van Burcht geslagen. In die tijd stelde de afvloeiing van het verkeer komende van de autoweg van Parijs in de richting Brussel nog al wat problemen. De brug van de E. Pathéstraat te Drogenbos was lang niet breed genoeg om het verkeer vlot over de spoorweg te loodsen. Daarom diende er naast de bestaande brug een voorlopige te worden opgetrokken om het verkeer van de autoweg van Parijs te vergemakkelijken, in afwachting dat de Brusselse ringlaan op dat punt klaar kwam.

Welke was nu de taak van het leger in deze aangelegenheid? In feite gaat het hier om een overeenkomst tussen de Ministeries van Landsverdediging en Openbare Werken waarbij, op verzoek van Openbare Werken, het leger de opdracht krijgt baileybruggen die eigendom zijn van Openbare Werken, te monteren en te demonteren. Die overeenkomst heeft dus tot doel gebruik te maken van de onbetwistbare ervaring die de Genie voor dat soort werk bezit.

 Een goede voorbereiding

Het demonteren werd uitgevoerd door een dertigtal soldaten van het 4e Genie van Amay, die deze karwei in een week opknapten. Het voorbereiden van dit werk bestaat, in een eerste fase, in het oplichten van de brug met behulp van vijzels (grote krikken).

Vervolgens wordt de brug ondersteund door rollen die het voortbewegen ervan mogelijk maken. Daar de brug samengesteld is uit drie afzonderlijke delen (twee overspanningen van 12.50 m die elk afzonderlijk dooreen steunmassief geschraagd worden en, tussen beide, een overspanning van 28.20 m die op de middenpijlers rust en de sporen overbrugt), dienden die delen door koppelbouten te worden verbonden. Deze operatie verloopt niet altijd zo vlot. Immers, al de tijd dat de brug bereden werd, hebben haar verscheidene onderdelen relatieve bewegingen ondergaan die een lichte onderlinge verwijdering ervan kunnen veroorzaken.

Bovendien moeten er aan het metalen geraamte voorlopige wijzigingen worden aangebracht om te voorkomen dat de brug haar stabiliteit verliest en daardoor op het spoor zou kunnen kantelen. Die voorlopige wijzigingen bestaan erin aan elk bruguiteinde een bijkomende metalen bovenbouw vast te maken.

Vanzelfsprekend wordt er vanaf het talud, aan de kant waar de brug naartoe wordt getrokken, een horizontaal plateau aangelegd waarop eveneens rollen worden aangebracht. Eenmaal op “het droge”, kan het demonteren beginnen.

Heel die voorbereidende fase is uiterst belangrijk als je bedenkt dat het vlotte verloop van heel de operatie afhankelijk is van de preciese uitvoering van die voorbereidende fase.

 In drie uren

Te Drogenbos werd met het verplaatsen van de baileybrug op zondagavond gestart. Een niet zo verwonderlijk moment voor de uitvoering van zo’n werk waarbij de sporen en de bovenleidingen buiten dienst dienen te worden gesteld. Je hoeft immers echt geen sterke verbeelding te hebben om je voor te stellen wat er zou gebeuren indien, tijdens de verplaatsing van de brug, bepaalde onderdelen van de superstructuur de hoogspanningskabel zouden raken...

Het is dan wellicht overbodig er op te wijzen dat er bij een dergelijk werk nooit te veel voorzorgsmaatregelen kunnen worden genomen.

Nu is het zo dat vanwege het treinverkeer op de lijn Brussel - Parijs, waarover de brug loopt, de sporen alleen’s maandags, tussen 1 en 4 uur’s morgens, buiten dienst kunnen worden gesteld. Het was dus doorwerken geblazen, die nacht, want de sporen mochten slechts na de volledige voltooiing van het werk opnieuw voor het verkeer worden opengesteld.

Het verplaatsen van de brug gebeurde manueel, met behulp van vier lieren die symmetrisch ten opzichte van de as van het kunstwerk werden opgesteld. Die methode kreeg de voorkeur op de mechanische tractie die, weliswaar, een grotere trekkracht mogelijk maakt, maar minder controlemogelijkheden biedt: in dit laatste geval is de kans op een afwijking op het vooropgestelde traject heel wat groter en zijn er bovendien ernstige gevolgen te vrezen. De superstructuur kan immers uit haar evenwicht raken als de brug niet op alle steunpunten rust. De Genie heeft dus de troef van de veiligheid gespeeld. Een metalen gevaarte van 60 m lengte verplaatsen over ongeveer 50 m is inderdaad geen kinderspel, te meer daar de weersomstandigheden die nacht verre van gunstig waren.

 Groen licht voor “Parijs - Brussel”

Om vier uur ’s morgens was het doel bereikt: de brug bevond zich op hel horizontaal plateau en de verantwoordelijke leiders van de NMBS kregen het groen licht om de lijn opnieuw operationeel te maken. Na die tijdrace in een druilerige regen, kwam het eerste moment voor een welverdiende rustpauze. Het merendeel van de duizenden reizigers die dagelijks onder de brug doorreden, zullen wellicht nooit weten dat deze in minder dan drie uren werd verwijderd. Daarentegen zou het kleinste incident dat het spoorwegverkeer zou hebben gestremd, ongetwijfeld heel wat ruchtbaarheid hebben gekregen. Nou ja, wellicht is het zo dat bescheidenheid en degelijk werk samengaan!