Weegtoestellen

 Waartoe dienen de weegtoestellen?

Vele aanvullende diensten van de spoorweg oefenen, zonder drukte of vertoon, een activiteit uit die niet zo dadelijk in het oog springt. Hun nut wordt evenwel niet betwist. Het volstaat zelfs ze te vernoemen opdat hun rol in de onderneming dadelijk klaar zou uitkomen.

Iedereen weet dat de weegtoestellen niet bestemd zijn voor de reizigerstrafiek. De lieve, slanke dame zowel als de zware zakenman betalen beiden hun reis zonder over de balans te moeten stappen.

Anders is het echter gesteld met het goederenvervoer. Voor het transport van de haar toevertrouwde goederen bepaalt de spoorweg prijzen aan de hand van vooraf vastgestelde tarieven. De toepassing van deze tarieven vergt o.a. de kennis van het juiste gewicht der voor het vervoer aangeboden goederen. En hier komt het weegtoestel op de proppen.

 Soorten van weegtoestellen

Deze toestellen zijn zeer verschillend van constructie naargelang van de aard en de omvang der te wegen goederen.

Zware lasten

Voor het wegen van voertuigen (spoorwagens of wegvoertuigen) en hun lading werden er weegbruggen gebouwd, zowel in als buiten de sporen op of nabij de inrit van de goederenkoer van menige stations.

Einde 1959 waren in dienst: ongeveer 700 weegbruggen voor spoorwagens, met een deklengte gaande van 5 m tot 8,30 m en een weegvermogen van 30 tot 50 ton, en een weinig minder dan 200 weegbruggen voor wegvoertuigen, met een deklengte van 4,60 m tot 8 m en een weegvermogen van 15 tot 30 ton.

De aanwijstoestellen der intensief gebruikte weegbruggen zijn in een keet ondergebracht, om aldus het toestel en de weger te beschermen tegen de ongunstige weersomstandigheden. Om zuinigheidsredenen zijn die der minder belangrijke weegbruggen enkel beschermd door een smalle schutkast.

In verband met de aanwijstoestellen dient er aangestipt dat deze tot kort geleden enkel tot het type “waagbalk” met of zonder schuifgewichten behoorden. De huidige strekking is er naar gericht de druk gebruikte weegbruggen, ter gelegenheid van vernieuwing, uit te rusten met half- of volautomatische aanwijstoestellen met rechtstreekse aflezing en afdrukapparaat.

Colli van alle slag

Buiten de zware lasten die de spoormannen te wegen krijgen, zijn er de vele colli van alle slag, waarvoor er 2.800 kleine weegtoestellen voorhanden zijn.

Onder deze toestellen dienen genoemd te worden: de zuil- en Robervalbalansen, de automatische balansen of colliwegers, de houten bascules, de bascules met schuifgewichten, de halfautomatische bascules type “Roche” en de automatische bascules, ook snelwegers geheten.

De balansen hebben een weegvermogen gaande tot 20 kg. De bascules zijn opgevat met weegplaten van verschillende afmetingen naargelang van hun bestemming en hebben een weegvermogen begrepen tussen 100 en 2.000 kg.

Het hoeft geen verder betoog dat de kleine weegtoestellen der baancentrums een belangrijk instrument zijn bij de behandeling van de stukgoedzendingen.

 Onderhoud der weegtoestellen

“Goede weegtoestellen maken goede vrienden” is de leuze der bouwers van weegtoestellen; de spoorweg heeft deze leuze ook tot de zijne gemaakt.

Het onderhoud van en het toezicht op de goede werking der weegtoestellen wordt in eigen beheer verzekerd door de Dienst van de Baan.

Te dien einde is het net ingedeeld in zestien sectoren. Per omschrijving is een ploeg, samengesteld uit een bankwerker en een hulpbankwerker, belast met de opstelling, het onderhoud en de vernieuwing van de weegtoestellen.

De weegtoestellen in gebruik bij de spoorweg zijn, zoals trouwens alle weegtoestellen, onderworpen aan de vigerende wetgeving ter zake. De uitvoering hiervan is toevertrouwd aan het Ministerie van Economische Zaken.

In toepassing van de wet moet elk nieuw of hersteld weegtoestel door de constructeur of hersteller in eerste ijk aangeboden worden aan de IJkmeester van Maten en Gewichten van bovenvermeld Ministerie. De IJkmeester houdt eveneens toezicht op de goede werking der in gebruik zijnde toestellen. Te dien einde gaat hij over tot de periodische controle en herijking der toestellen.

Het gebruik der weegtoestellen, waarvan de bestendige nauwkeurigheid in de hand ligt van onze bankwerkers, vormt de basis van een juiste tarifering der goederenvervoeren en vormt aldus een onmisbare schakel in de spoorwegexploitatie.