De scheikundige onkruidverdelging in de sporen

In juni 1960 hebben wij de nieuwe trein beschreven die speciaal werd uitgerust voor de scheikundige onkruidverdelging in de hoofdsporen van het net. Om het beste rendement te bekomen met deze trein, die een zeer uitgebreide actieradius heeft, is het noodzakelijk dat hij snel een nieuwe voorraad kan opslaan in een plaats die in het midden van het net ligt en die uit alle richtingen gemakkelijk te bereiken is. De installaties voor de menging van de onkruidverdelgende produkten moeten, bovendien, zowel met de sporen als met de weg verbonden zijn en in industrieel water, stoom en elektrische stroom kunnen bevoorraad worden.

Het vormingsstation van Vorst-Zuid voldoet aan deze voorwaarden. Men vindt er:

• Een buiten dienst gestelde loods waarvan een deel werd ingericht voor de menginstallaties;
• Stoom en elektrische stroom geleverd door het locomotievendepot:
• Industrieel water uit het meer van Hofstade dat al de spoorweginstallaties van het Brusselse in water voorziet.

 Basisproducten

Het basisprodukt dat voor de onkruidverdelging gebruikt wordt is het natriumchloraat; men voegt er 10 tot 12 % natriumcarbonaat aan toe om de oplossing alkalisch te maken, d.w.z, minder oxyderend voor de metalen stukken (kraagschroeven, bouten, geleidingen voor de bediening der seinen, enz.) en om de ontvlambaarheid van het natriumchloraat in zekere mate te verminderen.

 Het opslaan en het besproeien

Zodra zij aankomen, worden de produkten in een geconcentreerde oplossing gebracht in de verhouding van 500 kg natriumchloraat per m³ water en worden zij opgeslagen in drie ketels met een gezamenlijke inhoud van 200 m³.

Tijdens de campagne van de onkruidverdelging, die in de maand april aanvangt, wordt in totaal ongeveer 2.400 m³ geconcentreerde oplossing gemengd; dit maakt, na de toevoeging van water, 7.200 m³ normale oplossing die klaar is voor de besproeiing. Met deze hoeveelheid kan het onkruid verdelgd worden in al de hoofdsporen van het net met een of twee besproeiingen (naargelang van de plaatselijke omstandigheden), alsook in bijna al de bijsporen.

De trein voor de onkruidverdelging, die een bereik heeft van 6 tot 700 km, wordt alleen benut voor de scheikundige onkruidverdelging van de hoofdsporen. Hij neemt alle drie tot vier dagen een nieuwe voorraad op in het mengcentrum, waaruit hij in een minimum van tijd, 60 m³ normale oplossing en ongeveer 70 m³ geconcentreerde oplossing meevoert.

De bijsporen van de stations en werkplaatsen worden besproeid met ketelwagens die hun voorraad van de geconcentreerde onkruidverdelgende oplossing in het mengcentrum van Vorst opslaan. Deze oplossing wordt ter plaatse overgepompt en aangelengd met het nodige water. Die wagens treden zelfstandig op en zijn uitgerust met een eenvoudige sproeibuis voorzien van sproeiers die door een motorpomp gevoed wordt. Zij worden gesleept door diensttractors en zijn zuinig in het gebruik.

 Beschrijving van de menginstallatie

De menginstallatie omvat een verhoogd perron, waarlangs, aan beide zijden, een bevoorradingsspoor ligt. Het perron, waarvan een deel dient als eventuele opslagplaats voor de onkruidverdelgende produkten, bevat, in de ondergrond, twee mengkuipen van 8 m³. Deze kuipen zijn beide uitgerust met een pomp, een menger, een toestel voor doorborreling met stoom dat het water warm houdt tijdens de menging, en een ventilator die de stoom naar buiten drijft.

Een warmtewisselaar - accumulator (boiler) van 20 m³ levert het warme mengwater.

Het buizennet dat de mengkuipen met de voorraadketels verbindt is voorzien van een filter.

De voorraadketels bevatten een inrichting voor doorborreling met lucht onder druk die door een overdrukgever geleverd wordt.

 Het mengen der onkruidverdelgende produkten

Het water, dat voor de menging van de onkruidverdelgende produkten gebruikt wordt, moet zo zacht mogelijk zijn want het natriumcarbonaat veroorzaakt de neerslag van onoplosbare microkristallen die in het water in suspensie blijven [1]. Deze microkristallen, die in de voorraadketels bezinken, kunnen op de duur samenbakken en zodanig verharden dat zij de bediening van de schuiven tegenwerken.

Het water van het meer van Hofstade, dat in het mengcentrum gebruikt wordt, heeft een gemiddelde hardheid. Het bevat ongeveer 250 gram calciumcarbonaat per m³. Men moet dus voorkomen dat de microkristallen die door de inwerking van het natriumcarbonaat gevormd worden, zouden bezinken. Met dit doel werden de voorraadketels voorzien van een toestel voor doorborreling met lucht onder druk.

 Hoe het mengen gebeurt

De wagens natriumchloraat worden aangebracht op een van beide sporen langs het mengperron. Op het andere spoor worden de ledige vaten in de wachtende wagens geladen. Een der twee mengkuipen ontvangt 6 m³ water op ± 60°. De menger wordt aan de gang gebracht, terwijl de ploeg achtereenvolgens 500 kg natriumcarbonaat (het minst oplosbare van beide produkten) en 4.000 kg. natriumchloraat uitstort.

Tijdens deze bewerkingen, die de eigenlijke menging mogelijk maken, houdt de aangevoerde stoom de oplossing op een hoge temperatuur waardoor de produkten zich snel kunnen oplossen.

Nadat de vastgestelde dosis uitgestort werd, wordt de kuip aangevuld met warm water tot ze volledig gevuld is (8 m³).

Dezelfde bewerkingen worden dan herhaald voor de tweede kuip, terwijl de eerste geledigd wordt door het opstuwen van haar inhoud, langs, de filter, naar de voorraadketels.

Om veiligheidsredenen worden de vaten waarin het natriumchloraat verpakt was, met een waterstraal afgespoeld vóór ze, met de opening naar onderen, in een wagen gestapeld worden.

In de loop van een werkdag mengt een ploeg van vijf werklieden ongeveer 80 m³ oplossing, wat een behandeling van 40 ton natriumchloraat betekent.

 Veiligheid van het personeel

Zodra het natriumchloraat in aanraking komt met een organische stof (hout, droog onkruid, wol, katoen, enz.) kan het ontvlammen.

De kledingstukken, die met een oplossing van natriumchloraat doortrokken zijn, kunnen dus vuur vatten zodra zij droog zijn. Daarom draagt elke werkman, die op het mengcentrum werkt, een speciale werkkledij die dagelijks met veel water gespoeld wordt, uitgewrongen en dan gedroogd.

Als veiligheidsmaatregel wordt de vloer van het mengperron voortdurend vochtig gehouden en staan de brandspuiten onder druk gedurende de bewerkingen van het opslaan en het mengen.

Een strenge consigne schrijft aan het personeel strikte maatregelen voor om elk ongeval te voorkomen, zodat het in volle veiligheid kan werken. Zij verbiedt o.a. te roken.