Gestuwd door de tijd (XIII)

1 2

Elektronische toekomstmuziek

Twee bekende karakteristieken van de spoormannen zijn: hun zucht naar perfectie en een uitstekend aanpassingsvermogen aan alle technische nieuwigheden. Daardoor staan zij immer aan de spits van de vooruitgang.

Het moet ons dan ook niet verwonderen dat de spoorwegen thans een geweldige verjongingskuur ondergaan, door de toepassing van de meest verscheiden technieken die de moderne vooruitgang zo kwistig aanbiedt. Automatisering, elektronica en cybernetica zullen voor de doorsnee spoorman geen ijdele woorden blijven.

De spoorwegen kunnen, tegenover hun concurrenten, enkele flinke voordelen laten gelden: de capaciteit van het vervoer, de tamelijk lage tractiekosten, de snelheid en de regelmatigheid. Zij moeten evenwel hun infrastructuur volledig op eigen kosten aanleggen, onderhouden en vernieuwen. Bovendien, worden zij vaak verplicht, zonder merkelijke vergoeding, tariefverminderingen toe te staan, die de Staten uit economisch of sociaal oogpunt gewettigd achten. Dat hun balans van winst en verlies niet altijd in evenwicht is, kan men dan ook best begrijpen. De toepassing van de nieuwe technieken kan hun echter een handje toesteken om die toestand gevoelig te verbeteren.

De meeste spoorwegnetten hebben dit dadelijk ingezien. Hun leiders, die de richting van de spoorwegpolitiek en de toekomst van het railverkeer bepalen, zijn er vast van overtuigd dat de huidige technische evolutie geen andere dan gunstige perspectieven opent voor een nieuwe bloei van het spoor.

Het steeds groeiend gemak waarmee de energie wordt voortgebracht en de toenemende soepelheid van haar aanwending, het gebruik van nieuwe materialen welke die van de XIXe eeuw vervangen, het ontstaan van de elektronica, zijn, volgens de heer Louis Armand, lid van het Instituut en algemeen secretaris van de Internationale Spoorwegunie (U.I.C.), de drie grote factoren die de materiële evolutie van de huidige wereld beheersen.

De evolutie van het vervoer zal, volgens de heer Armand, voornamelijk gekenmerkt worden door de ontwikkeling van de elektronische technieken. De spoorwegen zijn immers, uiteraard, het best geplaatst om het maximum voordeel uit die technieken te halen, want zij zijn, zowel op administratief als op technisch gebied, sterk “geïntegreerd”. Is de spoorweg niet het enige vervoermiddel dat verantwoordelijk is voor al zijn activiteiten, vanaf de aanleg van zijn infrastructuur, tot de verkoop van zijn diensten aan de loketten? Deze toestand, welke vaak als een onoverbrugbaar nadeel werd aangezien, zal heel waarschijnlijk in de nabije toekomst een onschatbaar voordeel betekenen.

De automatisering heeft reeds overal ingang gevonden. Deze techniek maakt de werking van allerlei toestellen en installaties mogelijk, zonder enige tussenkomst van de mens. Een alledaags voorbeeld hiervan is de beruchte “juke-box”. Ge duwt op een knop, het toestel zoekt voor u de gekozen plaat uit, laat ze afspelen en bergt ze daarna weer netjes op.

Cybernetica is een veel ingewikkelder techniek, die ook al talrijke toepassingen heeft bij de spoorwegen. Haar benaming komt van het Griekse woord “kubernetes”, wat wij door “stuurman” vertalen. Cybernetica betekent dus letterlijk “stuurmanskunde”. Zij bestudeert de regeling en besturing van organieke stelsels, d.w.z. stelsel die niet alleen door acties uitgaande van een energie worden bijeengehouden (zoals, bv. een brug), maar, ten behoeve van hun werking, ook door acties verkregen uit informatiebronnen (bv. de mens, een stoommachine, een rekenmachine).

Automatisering en cybernetica maken beide een gretig gebruik van ponskaarten en elektronica. Ponskaarten zijn die stijve kartonnen kaartjes met kleine rechthoekige gaatjes in, waarlangs elektrische contacten mogelijk zijn waardoor de werking van ingewikkelde toestellen kan worden geregeld. Zij worden sedert jaren gebruikt om onze wedde- en loonstaten op te maken. Een ander voorbeeld, dat iedereen zeker kent, is het betalingsformulier voor de radio- en televisietaksen.

Elektronica is de techniek van de vrije elektronen die zich in speciale buislampen met zeer verdunde atmosfeer bewegen. Deze lampen vinden wij terug bij radio, televisie, radar en in fotocellen. Daar de in die lampen bewegende elektronen bijna geen massa hebben, geschiedt hun verplaatsing vrijwel energieloos en binnen een te verwaarlozen tijd. Wij begrijpen nu wel hoe het komt dat de elektronische breinen schier ogenblikkelijk de oplossing gereed hebben, voor de meest ingewikkelde problemen.

De internationale spoorwegorganismen houden zich zeer actief bezig met het onderzoek van de toepassingsmogelijkheden der nieuwe technieken.

De Internationale Spoorwegunie (U.I.C.), die zich o.a. tot doel stelt de exploitatiemethoden van haar leden eenvormig te maken en te verbeteren, met het oog op het internationaal vervoer, heeft een speciale commissie belast met de studie van de problemen die de automatisering en de cybernetica doen rijzen.

Van haar kant, blijft ook de Internationale Vereniging van het Congres der Spoorwegen (A.I.C.C.F.) haar doel getrouw in deze uiterst belangrijke aangelegenheid. Dit organisme, dat in 1922 werd opgericht en waarvan het beheer aan de N.M.B.S. is toevertrouwd, tracht immers de vooruitgang van de spoorweg te bevorderen door het houden van periodieke congressen en door publikaties.

Sedert maart 1964, publiceert het A.I.C.C.F. een brochure over de besprekingen, de studiën en de toepassingen die de spoorwegen op het gebied van de cybernetica en de elektronica ten uitvoer hebben gebracht.

Van 4 tot 13 november 1963, werd te Parijs, in de zetel van de U.I.C., een symposion gehouden over de toepassing van de cybernetica op de spoorwegproblemen. 402 afgevaardigden uit 32 landen namen eraan deel, waaronder 41 Amerikanen, 4 Canadezen, 9 Russen, 27 Japanners, 1 Australiër en 2 Indiërs. Wij kunnen niet alle namen vernoemen, maar wijzen er toch op dat eminente geleerden, zoals de Rus Petrov en de Japanner Yamashita, beiden professor aan universiteiten, hun gezagvolle woord tot de congressisten hebben gericht. De gedachtenuitwisseling stond dus werkelijk op een wereldpeil. Er werden een 90-tal referaten voorgedragen, waarvan twee door afgevaardigden van de N.M.B.S. [1].

Het werk was verdeeld over vijf secties. De eerste hield zich bezig met de studie van de automatisering van algemene problemen betreffende spoorwegexploitatie. Zij onderzocht o.a. het gebruik van elektronische rekenmachines voor het opmaken van de plans tot vorming van de treinen en voor de werkverdeling onder de triëerinrichtingen; de berekening van de typeritten; het opmaken van de verkeersgrafieken en van de beurtregelingen der locomotieven en van het personeel; de studies over de capaciteit van de lijnen en van de installaties; de praktische controle van de exploitatiemethoden, waarin inzonderheid de verdeling van het ledig materieel is begrepen.

De tweede sectie bestudeerde de automatisering van het werk. Zij behandelde o.a. volgende spectaculaire onderwerpen: het automatische besturen van de treinen; de automatische regeling van de beweging en de gecentraliseerde bediening van het verkeer; de automatisering van triëerstations, van de weging der lasten onderweg en van de behandelingen in de goederenhallen.

In de derde sectie werd het administratieve aspect van de elektronische toepassingen behandeld. Hier volgen enkele van de onderzochte problemen die alle verband houden met het massale karakter van het aantal te verwerken gegevens: het beheer van voorraadartikelen en van het personeel; het opmaken van statistische, financiële en boekhoudkundige verrichtingen; de berekening en de facturering van de vrachtprijzen; de methoden voor elektronische plaatsbespreking in de reizigerstreinen.

De vierde sectie legde zich speciaal toe op de studie van wiskundige methoden en de toepassing van het operationeel onderzoek om vervoerproblemen op te lossen door middel van elektronische rekenmachines. Tussen al de oplossingen met ongelijke waarde die voor een gegeven probleem mogelijk zijn, kan de mens alleen nooit met volle zekerheid de beste uitkiezen. De elektronische rekenmachine zal hem hierbij behulpzaam zijn en hem in staat stellen de juiste beslissing te treffen.

De vijfde sectie wijdde een studie aan de technische middelen voor de verzameling, de behandeling en de verwerking van de informaties, alsmede aan de organisatie van berekeningscentrums. Hier werd o.a. de nadruk gelegd op de noodzakelijkheid van de automatische opneming van de identificatiegegevens betreffende, het materieel dat over de grenzen gaat. Een elektronisch “geheugen” zal de gecodificeerde cijfers opnemen, die op een overeengekomen plaats eenvormig op de wagens werden aangebracht.

Al deze ingewikkelde problemen zullen weldra behandeld en uitgewerkt worden op alle spoorwegnetten, met verreschrijvers en geperfectioneerde boekhoudingsmachines, met elektronische ordinatoren, rekenmachines en geheugens, die alle door een net van televerbindingen op hoge snelheid en met voldoende zekerheid onderling verbonden zijn. Op die manier, zullen de onvolmaaktheden van de geest en de handelingen der mensen volledig worden uitgeschakeld en zal de beperktheid van hun arbeidsvermogen oneindig worden aangevuld.

1 2