Gevaar!

Laat je niet afschrikken? Wanneer je dit leest, zit je waarschijnlijk rustig in je zetel en kan er je weinig of niets overkomen. Bovendien heeft „Het Spoor” nog nooit de bedoeling gehad zijn lezers op te winden of in spanning te houden met griezel-of detectiveverhalen. Ook dit proza zal je niet beletten, na je dagtaak, in de familiekring te verpozen.

Dat moment van rust leek ons evenwel bijzonder aangewezen om even aandacht te besteden aan de gevaren die morgen, in geval van onachtzaamheid, je leven en dus je geluk van vandaag kunnen bedreigen.

Zonder ze te onderschatten, zullen we het hier niet hebben over de lucht- en waterverontreiniging; men tracht ze door onophoudelijk speurwerk en onderzoekingen te verhelpen.

De gevaren op de weg van en naar het werk en die welke de uitoefening van je beroep met zich brengt, zullen hier evenmin behandeld worden; de voorzorgsmaatregelen die hier genomen moeten worden, zijn vermeld in een indrukwekkende reglementering, en de gevolgen van eventuele nalatigheden op dat gebied worden je periodiek door middel van allerhande publikaties ter kennis gebracht.

Wij willen je er echter aan herinneren dat je veiligheid bedreigd wordt door een aantal gevaren die inherent zijn aan de aard van de vervoerde goederen. Inderdaad, in tegenstelling met haar concurrenten, die het voorrecht hebben hun vervoeren te kiezen, weegt op onze Maatschappij in principe de „vervoersverplichting”, welke ook de aard van de aangeboden goederen is. Zijn dus niet uitgesloten, de gevaarlijke produkten als ontvlambare, giftige, ontplofbare, bijtende en radioactieve stoffen die ernstige schade kunnen veroorzaken aan andere goederen, het materieel en de instellingen.

Duidelijkheidshalve maken we hier een onderscheid tussen de goederen die op zichzelf niet gevaarlijk zijn, maar dit in bepaalde omstandigheden kunnen worden, en die welke, wegens hun aard, hun chemische kenmerken en hun samenstelling, steeds gevaarlijk zijn voor mensen en goederen.

De eerste categorie, de zogenoemde licht ontvlambare stoffen, betreft hoofdzakelijk land- en bosbouwprodukten als hooi, stro, vlas, katoen, hout, enz., die de spoormannen in het verleden heel wat hoofdbrekerij hebben bezorgd. Inderdaad, toen men in de 19de eeuw overging tot het aanleggen op grote schaal van spoorbanen, werden die goederen met grote hoeveelheden per spoor vervoerd; een klein deel van de door onze romantische stoomlocomotieven in de lucht gespuwde vuurgensters was nochtans voldoende om een catastrofe te veroorzaken. De spoorweg heeft zich dan ook ingespannen om deze risico’s te verminderen door tussen de locomotieven en de gevaarlijke wagens een aantal „niet gevaarlijke” wagens te plaatsen die de „afdekking” uitmaakten.

In enkele jaren tijds heeft zich een belangrijke evolutie voorgedaan.

De laatste stoomlocomotief van de NMBS werd naar het museum gereden; het gebruik van elektrische krachtvoertuigen en diesellocomotieven heeft het mogelijk gemaakt de vroegere strenge reglementering inzake de „afdekking” enigszins te versoepelen.

Wat de aard van de gevaarlijke produkten betreft, stellen we de haast volledige verdwijning vast van hooi, stro, vlas, enz. De chemische industrie heeft, van haar kant, een aanzienlijke uitbreiding genomen, en zowel de hoeveelheid als de steeds toenemende verscheidenheid van de gevaarlijke produkten die zij aan het spoor toevertrouwt, hebben een groot aantal problemen gesteld.

Om die situatie het hoofd te bieden, heeft de spoorweg zijn middelen aangepast. Hij heeft een kader van specialisten gevormd, hij liet een aanzienlijk aantal bijzondere wagens bouwen en hij heeft in samenwerking met de vreemde netten een gemeenschappelijk reglement opgesteld betreffende het vervoer van gevaarlijke goederen.

De uitgave 1928 van dat reglement (Bijlage 1 tot het Internationaal Verdrag betreffende het goederenvervoer per spoorweg – C.I.M.) bevatte slechts 40 bladzijden.

Sinds 1945 is dat reglement ononderbroken omgewerkt en aangevuld geworden; op dit ogenblik is het een brochure van 400 bladzijden, R.I.D. (Reglement International Danger) genoemd, die de naamlijst van de gevaarlijke produkten, hun indeling in klassen, de aannemings- en vervoersvoorwaarden, de voorzorgsmaatregelen en de te nemen schikkingen bij ongevallen bevat.

Het hoeft nauwelijks gezegd dat die uitzonderlijke documentatie, welke zowel voor het binnenverkeer (Bijlage 1 tot Bundel 1) als voor het internationaal verkeer van toepassing is, helaas zeer ingewikkeld en omvangrijk is; ze is een nachtmerrie voor hen die ze moeten toepassen. Daar het personeel bijna dagelijks met het probleem geconfronteerd wordt tijdens de aanneming, de rangeringen, de behandeling van de colli, enz., heeft de directie E een bevattelijkere reglementering opgesteld en gepubliceerd.

Om ieders veiligheid daadwerkelijker te garanderen werd er uitdrukkelijk voorgeschreven op de colli, wagens en documenten etiketten aan te brengen die op suggestieve wijze het gevaar illustreren dat aan de vervoerde goederen verbonden is en tegelijkertijd de te nemen veiligheidsmaatregelen in herinnering brengen.

Ter informatie en als besluit van dit artikel, publiceren we hierna het facsimile van de verschillende etiketten.

Immatriculatie-nummer van het etiket	Symbool en beschrijving	Betekenis	Toepassingen
DC 1993		OPPASSEN VOOR VOCHT	Op colli en kleine containers met stoffen die bij aanraking met water brandbare gassen ontwikkelen.
DC 1992		BOVEN	Op colli met recipiënten die bepaalde gevaarlijke vloeistoffen bevatten.
DC 1944		ONTPLOFBAAR	Op colli, containers en wagens met: ontplofbare stoffen en voorwerpen (klas Ia van het R.I.D.); ontplofbare stoffen geladen voorwerpen (klas Ib van het R.I.D.).
DC 1938		BRAND-GEVAAR	Op colli, containers en wagens met: bussen of patronen met samengeperste brandbare gassen (klas Id van het R.I.D.); bepaalde voor zelfontbranding vatbare stoffen (klas II van het R.I.D.); bepaalde brandbare vloeistoffen (klas IIIa van het R.I.D.); bepaalde brandbare vaste stoffen (klas IIIb van het R.I.D.); bepaalde vergiftigde stoffen (klas IVa van het R.I.D.); organische peroxyden (klas VII van het R.I.D.).
DC 1972		VERBRANDING BEVORDEREND	Op colli, kleine containers en wagens met stoffen die de verbranding bevorderen (klas IIIC van het R.I.D.).
IC 33		VOORZICHTIG BEHANDELEN OF NIET KANTELEN	Op colli en kleine containers met breekbare recipiënten die bepaalde gevaarlijke stoffen bevatten.
DC 1938 ter		VOORZICHTIG RANGEREN	Op: reservoirwagens met samengeperste, vloeibaar gemaakte of onder druk opgeloste gassen; wagens met bepaalde voor zelfontbranding vatbare stoffen; reservoirwagens of andere wagens die bepaalde brandbare vloeistoffen bevatten.
DC 1991		GIFTIG	Op colli, kleine containers en wagens met: bepaalde brandbare vloeistoffen (klas IIla van het R.I.D.); bepaalde vergiftige stoffen (klas IVa van het R.I.D.).
DC 1973		SCHADELIJK VOOR DE GEZONDHEID	Op colli, kleine containers en wagens met bepaalde vergiftige stoffen (klas IVa van het R.I.D.).
DC 1974		BIJTEND	Op colli, kleine containers en wagens met: bepaalde stoffen die de verbranding bevorderen (klas IIIc van het R.I.D.); bepaalde bijtende stoffen (klas V van het R.I.D.).
DC 1975		RADIOACTIEF	Op colli en kleine containers van categorie I - WIT (klas IVb van het R.I.D.) die radioactieve stoffen bevatten. In geval van beschadiging van de colli of containers, schadelijk voor de gezondheid bij inneming, inademing of aanraking van de vrijgekomen stof.
DC 1976		RADIOACTIEF	Op colli en kleine containers van categorie II - GEEL (klas IVb van het R.I.D.) die radioactieve stoffen bevatten. In geval van beschadiging van de colli of containers, schadelijk voor de gezondheid bij inneming, inademing of aanraking van de vrijgekomen stof, alsmede gevaar voor uitwendige straling. Colli of kleine containers op voldoende afstand houden van colli die voorzien zijn van een etiket met het opschrift FOTO.
DC 1977		RADIOACTIEF	Op colli en kleine containers van categorie III - GEEL (klas IVb van R.I.D.) die radioactieve stoffen bevatten. Zich niet zonder noodzaak in de nabijheid van de colli of kleine containers ophouden. In geval van beschadiging van de colli of containers, schadelijk voor de gezondheid bij inneming, inademing of aanraking van de vrijgekomen stof, alsmede gevaar voor uitwendige straling. Colli of containers op voldoende afstand houden van colli die voorzien zijn van een etiket met het opschrift FOTO.
DC 1978		RADIOACTIEF	Op wagens met colli of kleine containers die radioactieve stoffen bevatten waaraan de voormelde gevaren verbonden zijn (DC 1975, DC 1976 en DC 1977). Er niet zonder noodzaak bijkomen en op niet minder dan 2 m van het buitenvlak van de wagen blijven.