De lijn Landen - Hasselt is geëlektrificeerd

Op 28 mei jl. leefde de ganse streek langs de lijn Landen - Hasselt in feeststemming. Een vrolijke zon straalde boven de glunderende gezichten van de duizenden mensen, waaronder talrijke wuivende schoolkinderen, die de rit van de eerste elektrische trein langs de lijn kwamen bewonderen en toejuichen.

Deze mensen wilden ervan getuige zijn hoe het spoor één van zijn elektrische voelarmen uitstak, van de enige Vlaamse stad van de provincie Luik, naar de hoofdplaats van een andere provincie die in volle economische opbloei is en door haar gunstige demografische ontwikkeling een grote toekomst tegemoet gaat. Zij waren er zich tevens van bewust dat deze inhuldiging de oplossing betekende van het verkeersprobleem van Limburg met het binnenland en dat zij nu ook de voordelen van de elektrificatie zouden genieten, o.a. een groter comfort, een kortere reisduur, een soepeler verkeer en de mogelijkheid de verkeersfrequentie op te voeren indien de noodzakelijkheid zich hiervoor doet voelen.

Deze vrolijke stemming werd, bovendien, nog aangewakkerd door de lustige muziek van de spoorwegfanfares van de C.W. Leuven en de C.W. Mechelen die, respectievelijk, te Landen - waar bijna de helft van de bevolking uit spoorweggezinnen bestaat! - en te Hasselt de plechtigheden opluisterden.

 De wederwaardigheden van de lijn Landen - Hasselt

Het baanvak Landen - St. Truiden werd door de Staat aangelegd en voor exploitatie opengesteld op 6 oktober 1839, hetzij één jaar na de volledige voltooiing van de lijn Brussel - Mechelen - Leuven -Ans.

In 1845, verkregen W. Mackensie en C°, een Engelse maatschappij, de concessie van de 48 kilometerlange spoorweg van Doornik naar Jurbise, van de spoorweg van St. Truiden naar Hasselt en van een facultatieve verlenging tot aan de grens van de provincie. Hetzelfde jaar droeg deze maatschappij haar rechten over op de „Maatschappij der spoorwegen Doornik - Jurbise en Landen - Hasselt” die, als kosteloze toeslag, de 10.220 m van de sectie Landen - St. Truiden bekwam.

Deze zonderlinge koppeling van twee ver van elkaar afgelegen lijnen vindt haar oorsprong, enerzijds, in het verlangen van de Staat om Hasselt met de rest van het spoorwegnet te verbinden, anderzijds, in het feit dat de maatschappijen, opgericht met Engelse kapitalen, de zwaarste clausules van de lastenkohieren met een onbegrijpelijke lichtzinnigheid aanvaardden.

De 18 kilometer van St. Truiden tot Hasselt werden opengesteld voor de trafiek in 1847, terzelfder tijd als de lijn Doornik - Jurbise. De exploitatie van het 76 kilometerlange net werd verzekerd door de Staat tegen een afhouding van 50 p.c. op de bruto-ontvangsten.

Toen de Staat, in 1853, aan de Maatschappij Aken - Maastricht de concessie van het baanvak Maastricht - Hasselt toekende, voegde hij hierbij, met het akkoord van de Maatschappij Doornik - Jurbise, de exploitatie van de spoorweg Landen - Hasselt, die een verlenging werd van de spoorweg die de Maatschappij Aken - Maastricht voor exploitatie openstelde op 1 oktober 1856.

Deze laatste maatschappij bezat reeds een Nederlandse en een Pruisische concessie, zodat de lijn Landen - Hasselt toenmaals geëxploiteerd werd door een vennootschap met drievoudige nationaliteit. In onze huidige tijd, zouden wij dit een treffend voorbeeld van Europese integratie kunnen noemen.

Op 1 augustus 1867, stond de Maatschappij Aken - Maastricht - Hasselt - Landen de exploitatie van haar net af aan de Grand Central belge.

Terwijl de Staat de exploitatie van de lijn Doornik - Jurbise sedert haar voltooiing in 1847 verzekerde, werd de exploitatie van de lijn Landen - Hasselt aan de Staat slechts overgedragen nadat deze de lijn van de G.C.B. had afgekocht in 1897.

Men kan constateren dat, zo Hasselt het eerst met Brussel over Landen werd verbonden (de lijn over Diest en Aarschot werd inderdaad slechts in 1865 in dienst gesteld) het ook over Landen is dat de eerste elektrische verbinding tussen de hoofdplaats van Limburg en Brussel werd verwezenlijkt.

 Andere plannen

Te Landen zal de overweg, gelegen nabij het station, worden afgeschaft door de lijn Landen - Hasselt langs de oostkant van de stad naar het noorden om te leiden onder de lijn Brussel - Luik door. Deze verwezenlijking zal de urbanisatie van de stad op ruime schaal ten goede komen en tevens de mogelijkheid bieden op het stationsplein een autobusstation in te richten.

Te Hasselt zal, langs de Bampslaan, een nieuw gebouwengeheel opgericht worden dat twee onderscheiden vleugels zal omvatten :

• een spoorweggebouw dat, benevens de eigenlijke stationsdiensten, ook de kantoren van de groepsdirectie zal herbergen;
• een postgebouw dat hoofdzakelijk de lokalen zal omvatten bestemd voor de mechanisatie van de sorteerdienst en tevens een openbaar post-, telegraaf- en telefoonkantoor.

Wij zullen, ten gepasten tijde, een artikel aan deze werken wijden.

 Noodzakelijkheid

De verbetering van de vervoersmogelijkheden is voor onze nationale economie van kapitaal belang, vooral wanneer wij rekening houden met de ontzaglijke mogelijkheden die geboden worden door de Gemeenschappelijke Markt met haar bevolking van meer dan 160 millioen inwoners. Nieuwe wegen worden ons geopend, maar wij ontsluiten ook onze deuren voor de ons omringende landen. De mogelijkheid wordt geboden om nieuwe trafieken voor de Belgische vervoerondernemers te winnen, maar wij lopen ook het gevaar dat bestaande vervoerstromen andere wegen zoeken die het Belgisch grondgebied niet meer aandoen.

Vandaar de gebiedende noodzaak van de modernisering van onze transportmiddelen, ten einde de produktiviteit te verhogen en terzelfder tijd de kostprijs naar omlaag te drukken.

 Verwezenlijkingen

Het moderniseringsprogramma van de spoor wegen dat begin 1959 werd aangenomen, gaat precies die richting uit met de elektrificatie en de “verdieseling” van de voornaamste verkeersaders van het net.

Met de elektrificatie van de lijn Landen - Hasselt krijgt dit omvangrijk programma zijn eerste praktische uitwerking.

Hasselt is de voorlaatste provinciehoofdplaats die op het elektrisch net werd aangesloten.

Met deze verwezenlijking zijn, van de 4.700 km spoorlijnen van het net, waarvan 1.200 km alléén voor de goederendienst, thans 930 km geëlektrificeerd, hetzij 20%.

 Toekomstplannen

Het moderniseringsprogramma, voorziet nog de elektrificatie:

• van de lijn Brussel - Ternat - Aalst - Melle die klaar zal komen tegen het einde van dit jaar;
• van de internationale lijn Brussel - Bergen - Quévy, de enige nog ontbrekende schakel in een geëlektrificeerd systeem dat tegen 1962 van Amsterdam tot Parijs, en zelfs tot de Azurenkust zal reiken en waardoor ook alle provincie-hoofdplaatsen van ons land in het elektrisch net zullen ingeschakeld zijn;
• en, ten slotte, van de twee verbindingen Erquelinnes - Charleroi en Namen - Luik - Herbesthal, twee baanvakken van de grote internationale axiale lijn die over België, Frankrijk met Duitsland verbindt.

Na hun voltooiing, zal het Belgische geëlektrificeerde net ongeveer 1.250 km bereiken, hetzij 26 % van de huidige totale uitgestrektheid, doch waar dan 65 % van het totale reizigersverkeer en 45 % van het goederenverkeer zullen worden verzekerd.

Ofschoon minder opzienbarend dan de elektrificatie, is ook de “verdieseling”, die nog enigszins gunstiger uitvalt, een uitermate belangrijke factor in het moderniseringsplan van de spoorwegen, dat de volledige uitschakeling van de stoomtractie als voornaamste objectief vooropstelt. Ook dit programma wordt actief doorgezet. Voor een destijds noodzakelijk geachte constructie van 800 diesellocomotieven, werden reeds bestellingen geplaatst voor 210 locomotieven, waarvan de eerste leveringen in juli en augustus 1960 mogen verwacht worden.

 Hulde aan het personeel

Tijdens de inhuldigingsplechtigheden van de geëlektrificeerde lijn Landen - Hasselt, heeft de Heer Minister van Verkeerswezen een grote hulde gebracht aan de succesvolle inspanningen die de spoormannen, vol vertrouwen in hun toekomst, zich getroosten op alle trappen van de hiërarchie om van het Belgische spoor een gemoderniseerd vervoerinstrument te maken dat zijn volledig aandeel kan dragen in de economische groei ontstaan uit de stuwkracht van de Gemeenschappelijke Markt.