Gedicht - Lectuur - Schilderij

Ten tijde van de eerste locomotieven, toen de treinen puffend en wiegend zonder al te grote inspanning, een kleine dertig kilometer per uur haalden, waren de regels van de veiligheid op het spoor over ’t algemeen niet zo nauwkeurig omschreven. Men verliet zich voor een groot gedeelte op de waakzaamheid van de bestuurder die, luidens vrij onduidelijke instructies en al naar gelang de omstandigheden, gelast was zijn vaart te milderen en de afstanden in acht te nemen.
Zo bepaalde artikel 11 (…)

Mei: radio Londen geeft zijn luisteraars de verzekering dat de tijd nakend is... De bombardementen worden intensief voortgezet. Elke dag, elke nacht, brommen de vliegtuigen in de lucht. Het wachten is tegelijk koortsachtig en angstaanjagend. Niemand weet precies wat er gaat gebeuren. Men hoopt alles, maar men vreest het ergste! De door de B.B.C. uitgezonden boodschappen zitten vol geheimzinnigheid. Wat betekenen toch die korte, kernachtige zinnen: „Vanavond zal de kanarievogel niet zingen”, (…)

Na het einde van de oorlog, zal de balans opgemaakt worden van de ontelbare sabotagedaden die door de spoormannen en hun naamloze vrienden uit de Weerstand gepleegd werden. Vanzelfsprekend zullen alleen de voornaamste sabotagedaden ter sprake komen. Zou men, bij benadering, alle kleine daden, alle speldeprikjes of alle kleine, wel bewust uitgelokte beschadigingen kunnen aanhalen? Men zal de lijst opmaken van de kunstwerken die door sabotage vernield of beschadigd werden. In een verslag van (…)

Alles is goed verlopen. We weten alles wat we dienden te weten. Het depot is goed beschermd tegen de luchtaanvallen. Merkwaardig evenwel is dat hij op zijn minst één zwakke plek vertoont: de toegangsweg. Twee kilometer benedenwaarts verminderen de voorbij de rangeerbundel gegroepeerde sporen tot vier. Die vier sporen lopen eerst tussen een ingraving en overschrijden dan een rivierbrug met stenen steunmuren en een metalen bovenbouw. Door die brug te vernielen zou men het depot gedurende (…)

Buiten is het nacht. Een stikdonkere, angstaanjagende, vijandige nacht! Geen enkel lichtje! De verduistering is onberispelijk! Uit een keldergat stijgt een geur op van verzuurde soep. Er waait een kille bries. Waar moet ik naartoe? Was hier ergens maar een klooster zoals dat waar ik zo gul ontvangen werd! Ik moet absoluut een schuilplaats vinden, want anders wordt ik misschien gearresteerd, opgesloten, wie weet waarheen gedeporteerd, ondanks mijn uiterlijk, waarin geen onraad te bespeuren (…)

De treinen rijden. Weliswaar zijn er vele die door Duitsers bestuurd worden. De treinen doorkruisen het Hitleriaanse Europa, van de voet van Italië naar de oevers van de Weichsel, van de havens van de Baltische Zee naar de Atlantische kusten en van de Middellandse naar de Zwarte Zee. Duitsland zwaait de scepter over een onmetelijk spoorwegnet, vertakt als een spinneweb. Ik vraag me af of het door mijn sabotagedaad aangetast werd. Ja, want elke draad van dat web heeft zijn nut vermits hij de (…)

Uit de talrijke en langdurige, geduldige waarnemingen is gebleken dat hier normaal een trein moet voorbijrijden tussen 13 u. 15 en 13 u. 30. Doorgaans is hij samengesteld uit een dertigtal platte en overdekte wagens beladen met allerlei materieel, voedingswaren, hooi en stro. Een mooie buit in ’t verschiet, vooral indien er, zoals ik vermoed, hooi en stro bij is.
Ik wacht. Alles is rustig en de zon staat hoog aan de hemel. Op de top speelt een licht briesje door de hoge, gelende (…)

IV
Op uitnodiging van W. G. diende ik me in verbinding te stellen met C. L. uit Pecq, nabij Doornik.
Daar W. G. een gewezen stationschef was, had ik moeten vermoeden dat de groep, ongetwijfeld door zijn toedoen opgericht en onder zijn bevel geplaatst, hoofdzakelijk uit spoormannen bestond. Ik had moeten weten dat C. L. eveneens deel uitmaakte van de grote spoorwegfamilie, een familie waartoe ook de gepensioneerden blijven behoren omdat de overgang van het actieve leven naar de staat van (…)

Ik wacht niet tot de hemel mij ter hulp komt. Op zekere dag, het was omstreeks halfoogst, valt er een briefkaart in mijn bus, ondertekend met de initialen W. G. Ik weet wat dat beduidt. Een uur later sta ik op het perron van het Noordstation te Brussel, wachtend op de trein naar Antwerpen. Wanneer het oorlog is, hebben de treinen altijd vertraging.
Na een overstapje te Mechelen, waar de spoorwegbrug opgeblazen werd, kom ik te Antwerpen aan. Ik begeef me naar de Leysstraat: daar woont W. G. (…)

Dit werk is geen verzonnen geschiedenis, maar een verhaal dat uitsluitend berust op waar gebeurde feiten, dommige ervan werden evenwel in ruimte en tijd verplaatst.
Ook de personen die erin voorkomen, hebben werkelijk beslaan, maar wie zich in een van hen zou menen te herkennen, vergist zich ongetwijfeld.
De hierna volgende bladzijden zijn in feite een aanklacht tegen de oorlog en een huldeblijk aan de spoormannen van ons land die zich, in moeilijke omstandigheden, merkwaardig gedragen (…)