Van stoom naar diesel: het motorwagendepot van Landen

De omvorming van een depot voor stoomtractie in een depot voor dieselmotorwagens stelt talrijke, diepgaande problemen, vooral op het gebied van de omscholing en de aanpassing van het personeel, alsook van de organisatie van het werk. In het depot van Landen werden deze problemen in betrekkelijk korte tijd opgelost zodat deze eenheid thans enigszins een modelinrichting mag genoemd worden wat het uitvoeren van de beurtregelingen en het onderhoud van de voertuigen betreft. De instellingen van dit depot werden niet alleen gemoderniseerd en aangepast aan het nieuw diesel-materieel, maar ook werd er een prachtige theoriezaal ingericht en uitgerust met het nieuwste demonstratiematerieel.

 Aard van het materieel

Het depot Landen beschikt heden over tien motorwagens van het type 604, tien motorwagens van het type 605 en twaalf aanhangwagens.

Dit materieel laat toe treinstellen te vormen gaande tot twee motorwagens met twee aanhangwagens. De motorisatie van deze motorwagens is opgesteld op een hulpraam opgehangen onder de kast. Voor het uitvoeren van belangrijke herstellingswerken aan de motoren of transmissies moet het motorisatieraam zijdelings van onder de kast kunnen gehaald worden. Dit geschiedt door het lichten van de motorwagen door middel van Kutruffvijzels. Anderzijds beschikt het depot over een rolbrug van 8 ton voor het vervangen van de motoren en een portaalkraan van 7,5 ton voor het uitwisselen van de draaistellen.

Het depot wordt verwarmd door warme luchtblazers met gasoliebrander alsook door in de schouwputten aangelegde stoombuizen die door een stoomketel gevoed worden.

 De afdeling voor het onderhoud van de motoren en transmissies

Voor het uitvoeren van de voorgeschreven onderhoudswerken aan de dieselmotoren (2 motoren GM type 71 van 175 pk per motorwagen) en de hydraulische koppeltransformatoren (Twin-Disc), beschikt het depot over een aantal aangepaste werktuigmachines die samen gegroepeerd werden in een afgezonderde werkplaats, alsook over een lokaal voor de beproeving en het onderhoud van de injectoren, een lokaal met een proefbank voor de Westinghouse-gasoliebranders van de voertuigen, een proefstand voor de elektrokleppen dienend tot afstandsbediening van de deuren, een proefbank voor de luchtdrukcontacten van de snelheidsmeters en andere beveiligingstoestellen van de dieselmotoren, een proefbank voor de elektrische koppelingskabels van de motorwagens (kabel met 42 draden) en een droogoven voor de wikkelingen van de elektrische toestellen, motoren en dynamo’s. Al deze proefbanken werden grotendeels ontworpen en vervaardigd door het depot.

Dank zij deze proefbanken kan een groot aantal werkuren uitgespaard worden die anders zouden verloren gaan in langdurig zoeken; tevens kunnen talrijke onregelmatigheden tijdens de dienstuitvoeringen voorkomen worden.

 De bevoorradingsinstellingen

Voor het bevoorraden van de motorwagens aan brandstof werd een moderne gasolie-opslagplaats opgericht met een totale capaciteit van 240 m³, en een gasolieverdeelpomp.

De sporen op de koer zijn zodanig opgevat dat er een afzonderlijke in- en uitrit bestaat. Elke binnenrijdende motorwagen rijdt langs de gasoliebevoorradingsinstelling naar een schouwspoor waar een regelaar voor dieselmaterieel het voertuig naziet.

De herstellingswerken worden uitgevoerd in het depot zelf door bedienden van de gewezen stoomtractie die voldoende werden omgeschoold en volledig werden gespecialiseerd. Teneinde aan het onderhoudspersoneel toe te laten de werken uit te voeren in een rechtstaande houding werden twee sporen aangelegd op palen. Alle motorisatieonderdelen van de voertuigen kunnen aldus van onder en zijdelings gemakkelijk bereikt en gereinigd worden.

 Theoriezaal voor de opleiding van het personeel

De oude slaapzaal die, sedert de afschaffing van de stoomtractie, van geen nut meer was, werd volledig wederingericht in een moderne theoriezaal van 26 m lengte op 7,5 m breedte, rijkelijk opgesmukt met foto’s en sierplanten.

Deze zaal werd uitgerust met de voornaamste demonstratietoestellen betreffende de seininrichting en de dieseltractie, zodat de motorwagenbestuurders op deze gebieden degelijk opgeleid en geschoold kunnen worden.

 Dit demonstratiematerieel omvat hoofdzakelijk:

• Een afzonderlijk dag- en nachtlichtsein dat alle mogelijke standen (ook die van toevallig uitgedoofde of gestoorde seinen) weergeeft.
• Zes verschillende elektrisch opgestelde dag- en nachtlicht-seinborden, die schematisch de voorstelling weergeven van korte en lange secties, vertakkingen bij het binnenrijden van de stations en in volle baan, bestendige en niet bestendige automatische seinen samen gecombineerd, en, twee volledige voorstellingen van een rit op tegenspoor uitgerust met flikkerende lichten. Al deze seinen kunnen elektrisch achtereenvolgens op veilig of onveilig gesteld worden door duwknoppen en schakelaars.
• Een motorwagen in miniatuur waarvan de deuren elektropneumatisch kunnen bediend worden van uit de beide stuurposten, de reisgoedafdelingen en de beide centrale platformen. Niet alleen de bestuurders, maar ook de hoofdwachters van station Landen leerden met dit toestel hoe de automatische deuren regelmatig en juist moeten bediend worden.
• Een “tweetaktmotor”, oordeelkundig in doorsnee opgesteld, waarin men al de motoronderdelen kan zien werken.
• Een transmissie met de voorstelling van de koppeltransformator (Twin-Disc) die in en uit elkaar kan geschoven worden zodat de praktische werking volledig aan het personeel kan uitgelegd worden. De hier opgedane kennis kan van groot nut zijn, aangezien de koppeltransformator bij de motorwagens 604 en 605 het voornaamste onderdeel der transmissie is.
• Een volledige elektrische aanzetinrichting op een demonstratietafel gemonteerd, waardoor de werking van alle onderdelen, die optreden bij het aanzetten van de motor, van nabij gevolgd kan worden en de oorzaken van het niet of gebrekkig aanzetten onmiddellijk opgespoord kunnen worden.
• Ander didactisch materieel, in ’t bijzonder bestaande uit een groot aantal gekleurde tekeningen die de werking van onderdelen weergeven.
• Langs de zijwand van de zaal zijn een reeks kasten opgesteld waarin verschillende motor-, transmissie- en elektrische onderdelen, gemerkt met hun benaming en tariefnummer, uitgestald zijn.

Verder beschikt de leermeester in zijn theoriezaal over een projectietoestel voor diapositieven. Deze geven foto’s weer van de voornaamste motorisatie-onderdelen en hun opstelling alsook de schema’s van de voornaamste elektrische instellingen voor de afstandsbediening van de motoren, transmissies, deuren en voor de verwarming van de motorwagens.

Met het didactisch materiaal van de theoriezaal wordt ook aan het onderhoudspersoneel een degelijk onderricht verschaft.

Op dit ogenblik bezitten de motorwagens van het depot Landen een actiestraal waardoor zij treinen over gans het land kunnen verzekeren tegen een betrekkelijk lage kostprijs en met een grote soepelheid.

Dit resultaat werd bereikt dank zij de voortdurende inspanningen en de ware geest van samenwerking die er heerst onder gans het personeel op alle trappen van de hiërarchie.