Mijnheer Van Sporeghem en de verreschrijvers

Goedgeluimd als steeds, vervolgt Mijnheer Van Sporeghem zijn ontdekkingstochten...

Onopvallend stapt hij, vandaag, naar het Hoofdgebouw van de Spoorwegen op de Leuvense weg, te Brussel.

Met de hoed in de hand... denkt onze sympathieke spoorman en hij opent zachtjes een deur. Een en al verbazing, staat hij daar als aan de grond genageld. Hoe komt het toch dat die tuigen, die veel weg hebben van schrijfmachines, zo maar met een duizelingwekkende snelheid tikken, zonder dat een levend wezen de toetsen aanraakt. Diep onder de indruk van dit spookbeeld, nadert Mijnheer Van Sporeghem met kleine passen. Hij draait zijn bolhoed zenuwachtig door zijn vingers. Neen, dat gaat zijn verstand te boven !

De hoofddispatcher bemerkt zijn verwarring en haast zich om wat uitleg te verschaffen. Weldra is Mijnheer Van Sporeghem weer één glimlach en terwijl hij luistert draait zijn bolhoed steeds sneller en sneller. Hij begint te begrijpen ! Waar waren zijn gedachten toch ? Het waren geen spooktuigen, noch de automatisering van het werk der typisten, maar heel eenvoudig verreschrijvertoestellen.

 Hoe werkt een verreschrijver ?

Mijnheer Van Sporeghem is heel en al aandacht voor die toestellen. Een ogenblik echter dwaalt zijn blik af.

Met een voorliefde, eigen aan zijn leeftijd, mijmert hij over die goede oude tijd. In zijn verbeelding ziet hij zich zitten als jonge spoorman aan een klein tafeltje waar hij morsetelegrammen ontving of overseinde.

Hier is geen sprake meer van een alfabet met streepjes en punten : gij tikt op een toetsenbord en de berichten worden op hun bestemming rechtstreeks in letterschrift getypt. "Als ik goed begrijp, zegt Mijnheer Van Sporeghem, gaat het als volgt : ik tik te Brussel op het toetsenbord van een schrijfmachine en de tekst wordt te Gent, te Herbesthal of ergens anders op blad opgenomen.

– Zeer juist. Indien de operator in verbinding wil komen met een andere verreschrijver, vormt hij het oproepnummer van de aangevraagde post net zoals voor een telefonische verbinding Zodra de verbinding tot stand komt, slaat een rode lamp aan : de operator mag de overseining van het bericht aanvangen..."

Vol belangstelling, verneemt Mijnheer Van Sporeghem nog dat andere, meer ingewikkelde verreschrijvers uitgerust zijn met een doorboringstoestel en een automatische overseiner. Wanneer de operator één zelfde bericht naar verscheidene bestemmingen moet overseinen, volstaat het, bij de eerste overseining, het doorboringstoestel aan de gang te brengen. Een band, die volgens een speciale code doorboord wordt, laat toe het bericht automatisch naar andere bestemmingen over te seinen. Deze automatische overseining gebeurt tegen een snelheid die de menselijke mogelijkheden te boven gaat : 430 lettertekens per minuut.

 Voordelen en benuttiging van de verreschrijvers

Na die uitleg hebben de verreschrijvers geen geheimen meer voor Mijnheer Van Sporeghem. Begaafd als hij is, ordent hij al deze gegevens in zijn klare geest ; hij heeft niet de minste moeite meer om zich een juist idee te vormen over de voordelen van dit systeem : snelheid van overseining, mogelijkheid tot opneming van de berichten ter bestemming zelfs gedurende de sluitingsuren der bureau’s, mogelijkheid „geteledactylografieerde” gesprekken te wisselen, een gemakkelijk nazicht want het overseinende toestel registreert insgelijks de overgeseinde tekst.

"Allemaal goed en wel, denkt Mijnheer Van Sporeghem hardop, maar in welke mate zijn die voordelen nuttig voor de dienst ?

– Enkele cijfers zullen U overtuigen, Mijnheer. Alleen reeds voor de centrale directie worden dagelijks gemiddeld 250 berichten verzonden ; dit aantal beloopt 350 tot 400 gedurende de zomerperiode.

– En welke berichten worden er zoal overgeseind ?

– Verslagen over ongevallen, aankondigingen betreffende het inleggen van bijzondere treinen of het versterken van reizigerstreinen, berichten over bijzondere vervoeren, over zekere vervoerstromen, vragen om inlichtingen over zendingen in vertraging, in één woord, alle dienstmededelingen met een dringend karakter.

– Welke bestemmingen kunt gij bereiken ?

– Zij zijn talrijk en verscheiden. Van de zes toestellen waarover onze dienst beschikt, kunnen er vier in verbinding gesteld worden met een twintigtal andere posten verdeeld over gans het net, die opgesteld zijn in de zetel van iedere groep, en in de belangrijke stations of posten zoals : Schaarbeek, Antwerpen-Noord, Herbesthal, Brussel-Zuid, Ronet, de Directie van de Handelsdienst, de Directie E.S., de dienst der storingen te Brussel-Noord. Ook de verreschrijvers van de Nederlandse Spoorwegen te Utrecht kunnen bereikt worden.

– En de twee andere dan ?

– Zij staan in rechtstreekse verbinding met Keulen, Rijsel en Luxemburg.

– Uw antwoorden, Mijnheer, zijn kort, direct en nauwkeurig zoals uw berichten. Dat bevalt me en ik dank U hiervoor. Nog één vraagje. Welke zijn de toekomstmogelijkheden van uw dienst ?

– Mijnheer Van Sporeghem, dat is het domein van de technici. Onze ingenieurs houden zich heel bijzonder met deze vraag bezig en volgen van dichtbij de vooruitgang die op dit gebied verwezenlijkt wordt. Wij menen U te mogen verklappen dat de studies gericht zijn op de „conferentieële” overseining d.w.z, de gelijktijdige overseining aan al de bestemmelingen van een veelvoudig bericht. De automatisering der internationale betrekkingen en de uitrusting der diensten waar deze wijze van overseining van nut kan zijn, worden eveneens bestudeerd.

– Dank U wel, Mijnheer...„Beide sprekers bekijken elkaar, hebben een ogenblik dezelfde idee, en uiten dan één woord, één enkel, dat hen beiden doet schaterlachen :”Gedaan !"